Effecten openbaar aanbesteden in het OV
Aanleiding en vraag
Sinds de Wet personenvervoer 2000 (Wp2000) is sprake van marktwerking in het openbaar vervoer. In de afgelopen 20 jaar is de marktstructuur veranderd, is het gedrag van de spelers veranderd en zijn verschillende ontwikkelingen te zien in de prestaties van het openbaar vervoersysteem. Met deze studie zijn de effecten van marktwerking in het openbaar vervoer en de gevolgen voor verschillende betrokkenen en belanghebbenden onderzocht: de reiziger voorop, maar ook de OV- bedrijven, betrokken overheden en het personeel.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft een aantal onderzoeken laten uitvoeren in het kader van de voorbereiding van het besluit ‘marktordening op het spoor na 2024’. Dit onderzoek is door het ministerie toevertrouwd aan Decisio i.s.m. TwynstraGudde en inno-V. De hoofdvragen die het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor dit onderzoek heeft meegegeven zijn:
- Wat zijn de positieve en negatieve effecten van marktwerking in het openbaar vervoer als gevolg van openbaar aanbesteden? Bij het in kaart brengen van de mogelijke effecten moet onderscheid gemaakt worden of, en in hoeverre, deze effecten aan marktwerking toe te schrijven zijn, of dat (ook) andere zaken een rol spelen zoals decentralisatie (en daarmee een andere aansturing), investeringen en innovaties. Breng daarbij ook in kaart welke kritische (succes)factoren ten grondslag liggen aan deze effecten.
- Wat zijn de verschillen met inbesteding en de condities waaronder positieve en negatieve effecten optreden in situaties waarin geen sprake is van marktwerking?
Aanpak
Voor deze studie is een grote hoeveelheid literatuur en andere bronnen over de effecten van aanbesteden in het openbaar vervoer bestudeerd. Daarbij is een toets gedaan op actualiteit en validiteit van deze studies. Naast bestaand onderzoek is gebruik gemaakt van actuele inzichten van betrokkenen door het houden van interviews en twee werkconferenties. Waar mogelijk zijn trends geanalyseerd bij diverse marktvormen (aanbesteed, inbesteed/onderhands gegund). Daarbij is de periode vanaf de invoering van Wp2000 tot heden beschouwd.
Deze studie is daarmee een brede inventarisatie van de effecten van marktwerking in het openbaar vervoer. Op basis van inzichten uit de literatuur, impliciete en expliciete verwachtingen bij de invoering van marktwerking en analyse van trends en ontwikkelingen is onderzocht óf en welke effecten toe te schrijven zijn aan de invoering van marktwerking. De studie is daarmee een beschrijving van ontwikkelingen en een analyse van effecten. Het is echter geen evaluatie van de Wp2000.
Resultaten
Het eindrapport (dat op de site van het ministerie te downloaden is) gaat verder in op:
- De aanloop naar en de introductie van de WP2000
- De ontwikkelingen in vraag en aanbod in het OV tussen 2000 en 2020
- De effecten van aanbesteden
- Ontwikkelingen over de grens (in stads-, streek- en spoorvervoer)
- Nieuwe uitdagingen voor het OV
- Conclusies
020 – 4 23 13 23
